معرفی مجدد گور ایرانی ((Equus hemionus onager به طبیعت: مطالعۀ موردی منطقۀ حفاظت‌شدۀ کالمند بهادران در استان یزد

امروزه گور ایرانی در بین زیرگونه‌‌های گور در دنیا کمترین جمعیت را داراست و فقط دو جمعیت طبیعی ایزوله‌شده (حدود 500 - 600 رأس) از آن در ایران باقی مانده است. در چنین شرایطی، تکثیر در اسارت و معرفی مجدد گونه به زیستگاه‌هایش، با شرط پایش پس از رهاسازی، بخش مهمی از تلاش‌های حفاظتی محسوب می‌شود. در این مطالعه، فرایند معرفی مجدد گور به طبیعت در منطقۀ حفاظت‌شدۀ کالمند- بهادران بررسی شد. طی این فرایند، در تیرماه 1389 تعداد 12 گور ایرانی شامل 5 رأس نر، 6 رأس ماده و یک رأس مادۀ نابالغ از محل سایت تنگ‌حنا واقع در منطقۀ کالمند در طبیعت رها شدند. این گورها قبلا از مرکز گوراب مهریز به سایت تنگ‌حنا منتقل شده بودند و مدت دو سال در این سایت زندگی کرده بودند که شرایط زیست‌گاهی آن به طبیعت منطقه نزدیک‌تر است. پایش گورهای رهاسازی‌شده طی یک دورۀ کوتاه‌مدت (از تیرماه 1389 تا تیرماه 1391) از طریق مشاهدۀ مستقیم در منطقه انجام پذیرفت. نتایج این مطالعه نشان داد که الگوی ساختار اجتماعی گورهای رها‌شده مانع جفت‌گیری تمام نریان‌ها در طبیعت شده است و طی دو سال پایش، جمعیت مؤثر گور از تعداد واقعی گورهای معرفی‌شده بسیار کمتر بود. گسترۀ خانگی گور (گروه مادری) 9/20820 هکتار برآورد شد، درحالی‌که گسترۀ خانگی یکی از نرهای سرگردان 7/5941 هکتار بود. به‌دلیل رقابت بین گورهای نر، پراکنش آن‌ها از نقطۀ رهاسازی بیشتر از ماده‌ها بود و به همین دلیل، خطرهای بیشتری نرهای سرگردان را تهدید کرد و حتی به تلف شدن یکی از آن‌ها منجر شد. به‌دلیل پایین بودن جمعیت پایه، رشد جمعیت اندک بود. به‌منظور افزایش سرعت احیای گونه در زیست‌گاه و همچنین تقویت ژنتیکی جمعیت گور‌های رها‌شده، ضرورت دارد چند رأس ماده و حداقل یک رأس نر از جمعیت‌های طبیعی گور کشور به این جمعیت رهاسازی‌شده اضافه شود.